Το 1985 μια μικρή ομάδα Ελλήνων γλωσσολόγων και πληροφορικών με επικεφαλής τον καθηγητή του ΕΜΠ, κ. Γεώργιο Καραγιάννη, εργαζόταν στο ευρωπαϊκό έργο EUROTRA, επιδιώκοντας την κατασκευή ενός εργαστηριακού προτύπου Αυτόματης Μετάφρασης από και προς τις κοινοτικές γλώσσες. Σταδιακά η ομάδα μεγάλωσε και διεύρυνε το πεδίο των ερευνητικών της δραστηριοτήτων.
Έτσι, το 1991 ιδρύθηκε το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ) ως αυτοτελές ερευνητικό ινστιτούτο εποπτευόμενο από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, που τότε υπαγόταν στο Υπουργείο Ανάπτυξης.
Από το 2003 το ΙΕΛ αποτελεί ένα από τα ινστιτούτα του Ερευνητικού Κέντρου Καινοτομίας στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας, των Επικοινωνιών και της Γνώσης «Αθηνά» και εργάζεται υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Την ίδια εποχή, το Ινστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (ΙΠΕΤ), που ιδρύθηκε στην Ξάνθη το 1998, ενσωματώθηκε επίσης στο Ε.Κ. «Αθηνά». Τον Μάρτιο του 2012, το ΙΠΕΤ συγχωνεύθηκε με το ΙΕΛ.
Το ΙΕΛ λειτουργεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.